Пуш уйӑхӗн 1-3-мӗшӗсенче Шупашкарта «Ҫӗрулми – 2018» курав ӗҫлессине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ-ха. Софья Савнеш автор Раҫҫейри 25 регионти 90-а яхӑн компани хутшӑнассине систернӗччӗ.
Ӗнер Чӑваш Енӗн Правительство ҫуртӗнче иртнӗ тунтикунхи планеркӑра ЧР Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫин ҫумӗ – ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов каланӑ тӑрӑх, курава Раҫҫейри 23 регионтан килнӗ. Мероприятире ҫӗрулмин 100 ытла сорчӗпе паллаштарнӑ. Кунсӑр пуҫне ҫӗрулми туса илмелли техникӑн куравӗ иртнӗ.
Ҫав мероприятире предприятисемпе организацисем халӑха 60 тонна ҫӗрулми сутнӑ.
Сергей Артамонов пулӑшнӑшӑн Шупашкар хула администрацине тав тунӑ. Унтисем ватӑсене ҫӗрулмине киле тӳлевсӗр ҫитерсе парассине йӗркеленӗ-мӗн. Ҫак ӗҫе 12 автомашинӑна явӑҫтарнӑ, тиеме тата пушатма 24 ҫынна чӗннӗ.
Ҫӗрулмин ҫӗнӗ сортне лартса ӳстерес килет-и? Эппин, сирӗн курава васкамалла. Пуш уйӑхӗн 1-3-мӗшӗсенче Шупашкарта «Ҫӗрулми – 2018» курав ӗҫлӗ.
Унта Раҫҫейри 25 регионти 90 яхӑн компани хутшӑнӗ. Курава Беларуҫ та хӑйӗн ҫимӗҫне илсе килӗ.
Курав ӗҫленӗ вӑхӑтра вӑрлӑх ҫӗрулми сутӗҫ. Питӗ меллӗ: кирлӗ пулсан ӑна Шупашкарта пурӑнакансене киле ҫитиех пырса парӗҫ – тӳлевсӗрех. Нимеҫӗсем пулӑшӗҫ, 6 автотехника ӗҫлӗ.
Вӑрлӑх ҫӗрулмине урамра, Николаев ячӗллӗ суту-илӳ комплексӗнче сутма палӑртнӑ. Анчах ҫанталӑк сивӗ тӑрсан сутмалли вырӑнсене урӑх ҫӗре куҫарӗҫ. Кун пирки маларах пӗлтерӗҫ.
«Юрма» агрохолдинг» тулли мар яваплӑ обществӑран 304 миллион тенкӗ шыраса илесшӗн. Предприяти тӑпрана вараланӑ-мӗн, ҫавна май Россельхознадзорӑн Чӑваш Енпе Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленийӗ суда икӗ тавӑҫ тӑратнӑ.
Пӗрремӗш тавӑҫра палӑртнӑ тӑрӑх, «Юрмаран» тӑпрана сиенлетнӗшӗн 144 миллион ытла тенкӗ шыраса илмелле, тепӗр тавӑҫра вара – 160 миллион тенкӗ палӑртнӑ. Икӗ тӗслӗхре те предприятин проект хатӗрлемелле, каяшпа вараланӑ ҫӗре йӗркене кӗртмелле.
Тавӑҫсене Шупашкар районӗн сучӗ пӑхса тухӗ. Судья шыраса илмелли укҫа виҫине пӗчӗклетме пултарать. Е сиенлетнӗ ҫӗре рекультваци тутарма йышӑнӗҫ. Пӗрремӗш ӗҫпе суд ларӑвӗ ака уйӑхӗн 4-мӗшӗнче иртӗ, тепринпе – нарӑсӑн 28-мӗшӗнче.
Аса илтерер: «Юрма» кайӑк-кӗшӗк каяшне тара панӑ ял хуҫалӑх пӗлтерӗшлӗ ҫӗрсем ҫине тӑкнӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкар ҫывӑхӗнче теплицӑсем пулӗҫ. Вӗсем кӑҫалхи тӑваттӑмӗш кварталта хута каймалла.
Теплицӑсенче пахча ҫимӗҫ ӳстерӗҫ. Хальхи йышши теплицӑсем тума 6 миллиард тенкӗ тӑкаклӗҫ.
Шупашкар районӗнчи ӗҫпе тивӗҫтерекен центр пахча ҫимӗҫ ӳстерекен ҫынсене пухма тытӑннӑ. Теплицӑсенче ӗҫлеме пуҫлакан ҫынсене Кӳкеҫ поселокӗнче утӑ-ҫурла уйӑхӗсенче «Нива» вӗренӳ центрӗнче вӗрентӗҫ. Вӗсене стипенди тӳлӗҫ, ҫул укҫине саплаштарӗҫ.
Теплицӑсенче ӗҫлекенсен шалӑвӗ сахал мар пуласса шантараҫҫӗ. Тӗслӗхрен, агроном 45 пин тенкӗ илӗ. Пахча ҫимӗҫ ӳстерекенсен ӗҫ укҫи 15 пин тенкӗрен кая мар пулӗ.
Ӗҫе илнӗ чухне чи кирли – аллерги ҫукки. Теплицӑсенче авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа ӗҫлеме тытӑнасси пирки «Тӑван Ен» хаҫат пӗлтерет.
Ялта пурӑнакансене усламҫӑсем сӗте йӳнӗ хакпа пуҫтарни канӑҫсӑрлантарать. Ку ыйтӑва правительствӑра та сӳтсе яваҫҫӗ.
Чӑваш Енре сӗт ярмӑрккисем уҫма палӑртнӑ. Вӑл ку шӑматкун Шупашкарта пӗрремӗш хут ӗҫлеме тытӑнӗ. Унта вырӑнти сӗт юр-варне сутӗҫ.
«Сӗт тӗнчи» ярмӑрккӑн тӗп лапамӗ «Шупашкар» суту-илӳ комплексӗ ҫывӑхӗнче уҫӑлӗ. Вӑл нарӑсӑн 17-мӗшӗнчен пуҫласа пуш уйӑхӗн 24-мӗшӗччен ӗҫлӗ. Ҫак тапхӑрта ҫынсен сӗт, турӑх, йогурт, тӑпӑрч, хӑйма, ҫу, чӑкӑт тата ытти юр-вара туянма май пулӗ.
Кунашкал ярмӑрккӑ Канаш хулинче ӗҫлеме пуҫланӑ ӗнтӗ. Палӑртмалла: сӗт хакӗ Чӑваш Енре кӑна мар, Атӑлҫи федераци округӗнче те, Раҫҫейӗпе те тӑрук чакнӑ. Ҫакна тӳре-шара чикӗ леш енчен типӗ сӗт тата услам ҫу кӳрсе килнипе ҫыхӑнтарать.
Юлашки вӑхӑтра «Чӑваш бройлерӗ» пирки калаҫаҫҫӗ. Ку ыйтӑва Правительство ҫуртӗнче те сӳтсе явнӑ.
Ҫитес вӑхӑтра предприятире ӗҫлекенсен йышне чакарма палӑртнӑ. Ӗҫсӗр тӑрса юлнисен мӗн тумалла вара? Республикӑра ятарласа комисси йӗркеленӗ. Вӑл предприятирен кӑларса янӑ ҫынсене ӗҫпе тивӗҫтерес енӗпе тӑрӑшӗ.
«Халӗ «Чӑваш бройлерӗнче» оператор тытӑмӗнче, тасатмалли сооруженисенче тӑрӑшакансене хӑварма тӑрӑшатпӑр», — тенӗ ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов.
Халӗ правительство «Чӑваш бройлерне» ура ҫине тӑма пулӑшакан инвестор шырать. Ку ыйту ЧР Элтеперне Михаил Игнатьева питӗ шухӑшлаттарать. Вӑл ку эрне вӗҫӗнче Сочире иртекен инвестици канашлӑвне кайӗ. Унта РФ ял хуҫалӑх министрӗпе ӗҫлӗ апатланӑва хутшӑнӗ, шӑпах ҫавӑнта «Чӑваш бройлерӗн» ҫивӗч ыйтӑвне ҫӗклеме палӑртнӑ.
Суя пурнӑҫ — ҫур пурнӑҫ. Ҫапла каланӑ ваттисем. Анчах Патӑрьел районӗнче фермер хуҫалӑхӗ уҫнӑ арҫыншӑн ку чӑна килмен: суйни часах тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ.
50 ҫулти арҫын — Шупашкартан. Патӑрьел районӗнче хресчен фермер хуҫалӑхӗ уҫнӑскер ЧР Ял хуҫалӑх министерствине 6 миллион тенкӗ субсиди илмешкӗн документсем тӑратнӑ. Хайхискер пӗр фирмӑпа шӑвармалли хатӗр-хӗтӗр туянмашкӑн суя килӗшӳ тунӑ. Анчах арҫын нимӗнле техника та илмен. Асӑннӑ ведомство ӑна суда панӑ.
Суд арҫын айӑплӑ тесе йышӑннӑ. Халӗ фермерӑн ҫав укҫана министерствӑн счечӗ ҫине куҫарса памалла.
Суд приставӗсем вара хальлӗхе, парӑма татиччен, фермерӑн Тайотине тата Патӑрьел районӗнче вырнаҫнӑ 2 ҫӗр лаптӑкне арестленӗ. Арҫыннӑн вӑхӑт нумай юлман: унӑн парӑма 10 кунра парса татмалла. Унсӑрӑн вӑл хӑйӗн пурлӑхӗсӗр тӑрса юлма пултарать.
Чӑваш Енре 6 миллиард тенкӗ ытла тӑракан теплица хута каймалла. Ӑна кӑҫал кӗркунне, юпа уйӑхӗнче, туса пӗтерме палӑртаҫҫӗ. Ӑна ҫӗклекенни — «Ренова» компани. Теплица тӑвакан компание кивҫен укҫа парса Раҫҫей ял хуҫалӑх банкӗ пулӑшӗ.
Паян ҫак тата ытти ыйтӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Раҫҫей ял хуҫалӑх банкӗн правленийӗн председателӗн ҫумӗпе Оксана Лутпа тӗл пулсан сӳтсе явнӑ.
2014-мӗш ҫулта Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ тата «Россельхозбанк» общество пӗр-пӗринпе килӗштерсе ӗҫлесси ҫинчен алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Унтанпа кредит организацийӗ Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприяийӗсене кӑна мар, экономикӑн ытти сферинче тӑрӑшакансене те самай укҫа парса пулӑшнӑ. Малашне те вӑл пирӗн тӑрӑхран каймӗ.
Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов республикӑра сӗт ярмӑрккисем уҫас шухӑшлине пӗлтернӗ. Сӗт хакӗ чакса кайнине ӗнер Чӑваш Енӗн правительствин тунтикунсерен иртекен канашлӑвӗнче хускатнӑ чух министр сӗт рынокӗнчи конкуренцие вӑйлатма сӗт ярмӑрккисем йӗркелес шухӑша палӑртнӑ.
Ун пек тӗслӗх пур иккен. Канаш районӗнчи Шӑхасанта сӗт ярмӑркки ирттернӗ. Министр каланӑ тӑрӑх, сутма илсе тухнӑ сӗт кун каҫипе сутӑнса пӗтнӗ. Кун пирки «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче ҫырнине ӗненсен, 1,5 литр сӗте халӑх 60 тенкӗ парса туяннӑ.
Сӗт ярмӑрккине кашни муниципалитетрах йӗркелесшӗн. Ҫак меслет сӗт хакне пӗтӗмӗшле витӗм кӳрейресси пирки ҫапах та татса калама йывӑртарах пулӗ.
Юлашки вӑхӑтра сӗт хакӗ палӑрмаллах чакса кайнине ял ҫыннсием аван пӗлеҫҫӗ, уншӑн кӑмӑлсӑрланаҫҫӗ. Услам илеймесен ӗне-выльӑх шутне чакармалла тесе калаҫакансем те пур. Ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе Михаил Игнатьев Элтепер тунтикунсерен ирттерекен канашлура инфляци ыйтӑвне тишкернӗ май сӗт хакне те хускатнӑ.
Ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов сӗт куллен 150 тонна республика тулашне ӑсатмалӑхах туса илнине пӗлтернӗ. Анчах ютран килекенни те питӗ нумай. Ҫавӑнпа сӗте сутӑн илмелли хаксем чакса кайнӑ. Кӑҫал кӑна 30% йӳнелнӗ. Тирпейлекен предприятисем лавккасене йӳнӗрехпе ӑсатаҫҫӗ имӗш, анчах потребитель патне вӑл унччехиллех ҫитет.
Ыйту ҫивӗчлӗхӗ пирки калаҫнӑ май Михаил Игнатьев Элтепер лавккаҫӑсене витӗм кӳмеллине палӑртса хӑварнӑ. Унсӑрӑн ӗне шучӗ чакас хӑрушлӑх пысӑк.
+32.3 °C